روش کلدال یا کجلدال در شیمی تجزیه روشی برای اندازه گیری کمی نیتروژن در مواد شیمیایی است که توسط یوهان کلدال در سال ۱۸۸۳کشف شد.
اندازه گیری پروتئین خام به روش کجلدال
اساس آزمایش بر مبنای اندازه گیری کل ازت موجود در غذاها با فرض بر اینکه تمام ازت موجود از نوع پروتئینی بوده و با استفاده از ضرایب تبدیل ازت به پروتئین استوار است.
پروتئینها ترکیبات آلی پیچیدهای هستند که ساختمان آنها عموما از 53% کربن، 23% اکسیژن، 16% نیتروژن یا ازت، 7% هیدروژن و کمتر از 1% گوگرد و فسفر تشکیل شده است. درارزیابی کیفیت پروتئین موجود درمواد غذایی، معمولا از اندازهگیری پروتئین خام استفاده میشود.
رایجترین روش برای اندازهگیری کل ازت موجود درخوراک و به تبع آن محاسبه پروتئین خام، روش کجلدال است،که برای اولین بار در سال 1883 توسط دانشمند دانمارکی بهنام کجلدال ارائه گردید و تاکنون از این روش برای تعیین میزان ازت استفاده میشود. در روش کجلدال، اندازه گیری ازت کل به سه مرحله کلی هضم، تقطیر ،و تیتراسیون تقسیم بندی میگردد.
به منظور برآورد درصد ازت، ابتدا نمونه مورد نظر را توسط اسید سولفوریک هضم نموده، و ازت موجود به صورت سولفات آمونیوم تبدیل میگردد. سپس ازت موجود در سولفات آمونیوم را به صورت آمونیاک آزاد و توسط اسیدبوریک به بورات آمونیوم تبدیل نموده و با استفاده از اسیدسولفوریک1/ . نرمال آن را تیتر مینماییم و آنگاه با محاسبه اسید مصرفی مقدار ازت بدست میآید.
هضم:
مقداری از نمونه مورد نظر را داخل کاغذ صافی و یا کاغذ سیگار ریخته و وزن نمونه (W) را یاداشت میکنیم، قابل ذکر است، میزان نمونه به درصد پروتئین رابطه مستقیم دارد. جهت تسریع در عملیات هضم، از مخلوط کاتالیز سولفات مس و سولفات پتاسیم (به نسبت 1به10) اضافه میکنیم.
بعد از افزودن اسید سولفوریک، لوله را در دستگاه هضم قرار داده و دمای دستگاه را به صورت صعودی تا دمای 300 افزایش میدهیم. جهت انجام آزمایش، مدت 5/2 الی 24 ساعت مورد نیاز است.و رنگ سبز مایل به آبی یا سفید محلول، نشان دهنده اتمام واکنش هضم است.
تقطیر:
محلول بدست آمده از مرحله هضم را بعد از سرد شدن با مقداری آب مقطر رقیق کرده و در یک سمت دستگاه تقطیر قرار میدهیم، در سمت دیگر دستگاه ظرفی حاوی اسید بوریک 2% و معرفهای قرمز و سبز را نیز قرار داده و به آرامی مقداری محلولNaOH را به لوله هضم اضافه میکنیم.
افزودن NaOH به محلول، باعث متصاعد شدن گاز آمونیاک شده و بعد از انجام عملیات تبرید، آمونیاک مایع وارد ظرف بوریک اسید میشود. زمانی که تغییر رنگ از قرمز به سبز مشاهده شد، بورات آمونیوم حاصل گردیده است.
درآخر جهت اطمینان، لولههای دستگاه را با آب مقطرشستشو میدهیم.
در این راستا شرکت اروم کیمیا سنجش سانیار برای اولین بار در ایران در زمینه تولید قرص کاتالیست کجلدال جهت تعیین ازت و میزان پزوتئین خام مواد غذایی اقدام نموده است.
